بوم مدل کسب و کار چیست؟

آیا تا به حال در مورد “بوم کسب و کار” چیزی شنیده اید؟ به نظر شما چگونه می توان در دنیای مدرن امروزی که کسب و کارهای جدید و کوچک به وفور وجود دارند، به بهترین شیوه کسب و کار نوپا یا “استارت آپ” خود را معرفی کرد؟
یکی از روش های بسیار موثر و کارآمد برای بررسی ایده های بزرگ، تهیه “بوم مدل کسب و کار” یا (Business Model Canvas) است در این شیوه شما با واکاوی استراتژیک کسب و کارتان، می توانید آینده ی روشن آن را برنامه ریزی کنید.
Business Model Canvas در واقع یک نقشه ی جامع است که به عنوان یک ابزاری مدیریتی می توان از آن استفاده کرد تا به صورت کاملا جامع و بصری وضعیت کسب و کار نوپا، میزان هزینه، روش های درآمد بهتر را برنامه ریزی کرد، حتی می توان از این بوم کسب و کار برای معرفی استارت آپ تان به سرمایه گذاران هم بهره ببرید.
در این شیوه شما قادرید اشکالات نسخه های گذشته ی کسب و کار خود را برطرف کرده و همه ی جوانب آن را بسنجید تا با هزینه های کمتر به سود قابل ملاحظه ای برسید.

چه کسانی به این نقشه ی راه نیاز دارند؟

چرخه کسب درآمد یا بوم مدل کسب و کار چه فایده ای برای شما دارد؟

1. تمامی افرادی که کار جدیدی را شروع کرده اند و می خواهند برای شرکتشان شریک های سرمایه گذار جذب کنند.
2. زمانی که می خواهید طرح کسب و کار یا (Business Plan) خود را بنویسید.

• بوم کسب و کار به شما کمک می کند تا با شفافیت بیشتر اطلاعاتتان را بازنگری کرده و شناخت بهتر و جامع تری در مورد هزینه های احتمالی کسب و کارتان داشته باشید.
• با به کارگیری این شیوه قادر خواهید بود با تمرکز بیشتر و بهتر بر روی کسب و کار خود و عوامل آن کار کنید.
• انعطاف پذیری تان افزایش می یابد. زیرا با بررسی عوامل و.. می توانید به راحتی مدل را تغییر داده و تأثیر این تغییر را به سادگی بینید.

معرفی اجزای نه گانه بوم مدل کسب و کار

• “کانواس کسب و کار” دارای نه عنصر متنوع بوده که عبارتند از:

بخش مشتریان (Customer Segments)

در پر کردن بوم کسب و کار شما باید بدانید که مشتریانتان چه کسانی هستند؟ به چه چیزهایی فکر می کنند؟ چه احساسی دارند؟ قطعا قبل از اینکه وارد بازار کسب و کار شوید، این مشتریان حضور داشتند و می دانستند که چگونه نیازهایشان را برطرف کنند، اما اینک قرار است آن ها دخالت نکرده و شما خواسته هایشان را برطرف کنید. با توجه به این رویکرد، ورودتان به بازار چه نفعی برای آن ها دارد؟

ارزش پیشنهادی (Value Proposition)

برای پر کردن بوم کسب و کار باید به این موضوع فکر کنید که چرا باید مشتریان محصولات شما را از میان انبوه تولیدات متنوع بازار انتخاب کنند؟ محصولتان چه ویژگی خاصی دارد که توجه ی آن ها را به خود جلب می کند؟ کسب و کارهای مشابه دیگر بازار چه ویژگی هایی دارند و دلیل متفاوت بودن شما چیست؟ قیمت مناسب، کیفیت بهتر، خلاقیت، شاید هم نحوه ی برخوردتان متفاوت و خاص است؟

کانال‌های دسترسی به مشتری (Channels)

1. برنامه ی شما برای ارتباط با مشتری چیست؟
2. در صورتی که مشتری در ارتباط با محصولتان دچار مشکل شد، چگونه باید کارش را پیگیری کرده و با شما ارتباط برقرار کند؟
3. چه برنامه ای برای حفظ و ارتباط با مشتری دارید؟
4. آیا مشتری باید به محل نمایشگاه و یا فروشگاهتان بیاید؟
5. شاید هم شما برای حل مشکلش می روید؟
6. سفارش گذاری و خرید محصول چگونه صورت می گیرید؟

آیا به صورت اینترنتی و دیجیتالی امکان سفارش گذاری و خرید وجود دارد؟

نوع ارتباط با مشتری (Customer Relationships)

جایگاه مشتری در کسب و کارتان چیست؟ آیا مشتری صرفا مصرف کننده است؟ آیا شما در تصمیم گیری خرید به مشتری کمک می کنید؟ جایگاه اتوماسیون در کسب و کارتان کجاست؟ آیا ارتباط رودررو دارید و یا صرفا به ارتباط از طریق پیامک، تلفن، ایمیل و… اکتفا می کنید.

منابع کلیدی (Key Resources)

برای برتر بودن و رقابت با سایرین به منابع کلیدی نیاز دارید، این منابع چه چیزهایی هستند و چگونه باید تأمین شوند؟ استراتژی شما چیست؟ آیا امکان استفاده ی همیشگی از درآمدتان را دارید؟
همواره به این نکته توجه داشته باشید، منابع کلیدی که شما را به موفقیت می رسانند، تنها منابع مالی نیستند. بلکه منابع انسانی، دانش، اطلاعات و.. را هم شامل می شوند.

فعالیت های کلیدی (Key Activities)

همان طور که می دانید، همه ی فعالیت ها از یک درجه اهمیت برخوردار نیستند، فعالیت های که به شما کمک میکند تا خدمات بهتری را به مشتریانتان ارائه دهید را مشخص کنید.
با توجه به این هدف شما چه فعالیت استراتژیک خاصی را انجام می دهید تا محصول یا خدماتتان را به دست مشتریان برسانید؟
• کلیدی ترین فعالیت کسب و کارتان برای اینکه بتوانید آن را ادامه دهید، چیست؟
• آیا امکان ارائه ی محصولات به نقاط مختلف شهر را دارید؟ برای این کار چه برنامه ریزی کرده اید؟

شرکای کلیدی (Key Partnerships)

در بوم کسب و کار شرکای کلیدی با شرکای واقعی که سرمایه گذاری می کنند متفاوت هستند.

این شرکا شامل افراد، نهاد و یا حتی یک اپلیکیشن بوده که در رسیدن به موفقیتتان بسیار موثر هستند.
به طور مثال شما یک اپلیکیشن خاص تولید کرده اید و آن را در “گوگل پلی” به اشتراک گذاشته اید. (Google Play) در جلب بیشتر مشتریتان بسیار موثر است، در اینجا گوگل پلی، شریک کلیدی کسب و کار شماست.

مدل درآمدی (Revenue Stream)

یک کسب و کار وقتی پویا و سرحال باقی می ماند که به درآمد رسیده باشد، بنابراین جریان درآمدی تان را جدی بگیرید.
شما با برنامه ریزی استراتژیک در حوزه ی کسب و کارتان باید بدانید که چه میزان درآمد و از چه طریق می توانید داشته باشید.
• نحوه ی دریافت درآمدتان چگونه است؟
• آیا هزینه هایتان ثابت است یا متغیر؟
• درآمدتان را به چه صورت دریافت خواهید کرد؟ نقد یا اقساط؟
• فروش به صورت کلی و عمده انجام می گردد یا خرده فروشی هم دارید؟
• مدل درآمدزایی تان چیست؟

به یاد داشته باشید هرچقدر دقت و شفافیت بیشتری در مسائل مالی به خرج دهید، اعتماد بیشتری برای جلب سرمایه گذاری خواهید داشت.

ساختار هزینه (Cost Structure)

از زمان طراحی یک ایده تا اجرای آن قطعاً هزینه های متغیر و ثابت زیادی وجود دارد که می توان آن ها را طبقه بندی کرد:
• هزینه های یک باره به مانند خرید نرم افزار
• هزینه ی ثابت همچون حقوق کارمندان
• هزینه های متغیر مثل تبلیغات
هنر یک طراح و ایده پرداز، کم کردن هزینه ها و اتصال آنها به درآمدهاست.

چگونه بوم کسب و کار خود را طراحی کنید

برای نوشتن بوم کسب و کار و یک چرخه کسب درآمد دقیق و جامع در ابتدا باید مطالعه و تحقیق بسیار کرد. تماشای فیلم های کاربردی هم می توانند تأثیر بسزایی در طراحی یک کانواس کسب و کار موثر و کارآمد داشته باشند. قدم بعدی تعیین هدف در این کسب و کار نوپا یا استارت آپ است. در این مرحله است که شما نوشتن را شروع می کنید. پس نمونه ی خام بوم را دانلود کرده و از آن پرینت بگیرید. در گام بعدی از اعضای تیمتان دعوت کنید تا با همفکری با آن ها هریک از خانه های بوم را پرکنید. اگر تیم همکاری ندارید می توانید از دوستان خود بخواهید در این کار بزرگ همفکر و همکار شما باشند.

با این شیوه می توانید نمونه ی اولیه بوم مدل کسب و کار را طراحی کرده سپس با همفکری و تحقیق بسیار، تغییرات احتمالی را در هر بخش آن انجام دهید. آنقدر این کار را ادامه دهید و تمامی احتمالات را بررسی کنید تا به بهترین حالت برسید.

سخن آخر
با توجه به آن چه در این مقاله گفته شد، بهترین و موثرترین شیوه در هر کسب و کار طراحی اولیه ی بوم کسب وکار آن است. زیرا افراد متوجه می شوند که این کسب و کار یک ایده ی خوب و مناسب است یا نیاز به تغییرات دارد. با طراحی جامع می توان ساده تر به روند اجرای یک پروژه نظارت داشت و حتی میزان سود آن را هم سنجید.