بوم ناب چیست؟

“بوم ناب” یا (Lean Canvas) ابزاری است که از ” بوم مدل کسب و کار” الهام گرفته شده و در واقع نسخه ی بهینه سازی شده از بوم مدل کسب و کار است که می توان برای کسب و کارهای نوپا در واقع “استارتاپ ها ” از آن استفاده کرد. این ابزار توسط ” اش موریا” (Ash Maurya) در کتاب “نوپای ناب” ارائه شد.
در این شیوه بخش هایی از بوم مدل کسب و کار که در روزهای آغازین فعالیت استارتاپ ها اهمیت چندانی ندارد، حذف شده و در ازای حذف آن ها، قسمت های مهمی به آن اضافه می گردد.

اجزای بوم ناب یا Lean Canvas

۱- مشکل یا مسئله (Problem)

وقتی که شما یک کسب و کار جدید را راه اندازی می کنید، باید مطمئن باشید این استارتاپ برای افراد مشکلی را حل می کند. در واقع براساس نیاز و رفع آن ایجاد شده است. در قدم اول بررسی کنید،

• آیا این مشکل که شما احساس کرده اید، واقعی است؟
• آیا واقعاً بخش بزرگی از مردم جامعه به آن نیاز دارند؟
• و یا مسئله ی خودتان بوده و به اشتباه تصور کرده اید نیاز عمومی جامعه است؟

تشخیص درست مشکل، احتمال شکست در کسب و کار جدید را کاهش می دهد.پس سه مسئله و یا دلیل اساسی راه اندازی استارتاپتان را در این بخش بنویسید.

آموزش روش های پیدا کردن مسئله و ایده یابی

۲- راه حل ها (Solution)

زمانی که مسئله به صورت درست تشخیص داده شود، می توان آن را حل کرد. بنابراین اگر محصولتان درست و اصولی انتخاب شده باشد، همان راه حل شماست. چه چیزی کسب و کارتان را نسبت به سایر رقبا متمایز می کند و آن ها را تشویق به خرید از شما می کند؟ در واقع محصولتان چگونه این مشکلات را حل می کند؟ پاسخ این سوالات را در اینجا بنویسید.

۳- معیارهای کلیدی (Key Metrics)

معیارها و فعالیت هایی که شما در طول راه اندازی استارتاپ برآورد کرده اید در این قسمت قرار می گیرد. معیارهایی همچون میزان درآمد، پیشرفت کار در سه ماهه اول، تعداد خرید، تعداد معرفی کسب و کار به سایرین و… در ماه های آغازین به طور مثال در سه ماه ی اول را در اینجا بنویسید.

۴- زیرساخت هزینه ای (Cost Structure)

نقاط مشترک بوم ناب با بوم مدل کسب و کار زیاد و متعدد است، یکی از موارد شباهت این دو را می توان این بخش دانست. اما در بوم ناب این بخش به صورت جزئی تر بررسی می گردد. به طور مثال شما باید هزینه های ثابت و متغیر خود را مشخص کرده و نقطه ی سربه سری آن را به دست آورید.

۵- ارزش منحصر به فرد (Unfair Advantage)

نحوه ی رسیدن خدمات به دست مشتری بسیار مهم است. برای این منظور باید تدابیر درست اتخاذ نمایید. ضمن بررسی نحوه ی رسیدن خدمات بدین مسئله هم توجه کنید که آیا شما مشتریان خاص دارید که نیازشان تنها به وسیله ی خدمات شما تأمین می گردد؟
به طور مثال اگر تولید کننده و یا فروشنده ی پوشک بچه هستید و می خواهید برای محصولتان تبلیغ کنید، اگر این تبلیغ فقط برای پدر و مادرها ارسال شود، ارزش دارد. اما اگر این تبلیغ برای همه ارسال گردد، نه تنها آن ویژگی خاص را ندارد، بلکه خسته کننده و یا ملالت بار هم خواهد بود. چون همه نیاز به این محصول نداشته و نیازشان را برطرف نمی کند.

۶- برتری خاص (Unique Value Proposition)

در این بخش بوم ناب ویژگی های محصول خود را مشخص کرده و دلیل مزیتش را نسبت به سایر رقبا یادداشت کنید.این مزیت باید بگونه ای باشد که امکان کپی برداری از آن برای سایر رقبا مقدور نباشد. البته هدف این بخش، دلسرد کردن شما نیست. به گونه ای که از حرکت به جلو و چشم انداز آینده دلسرد شوید. بلکه تشویق شماست تا بتوانید برتری مطلق خود را یافته و آن را بسازید.

۷- کانال ها (Channels)

در این بخش بوم ناب به بررسی روش های ارتباطی تان با مشتریان می پردازید. این کانال ها می توانند به صورت رایگان و یا پولی باشند. مانند

• طراحی سایت،
• بنر تبلیغاتی تلوزیونی،
• شبکه های اجتماعی،
• ایمیل،
• وبلاگ و…

همواره به یاد داشته باشید، شما در کنار این کانال هاست که می توانید به مشتریانتان بگویید چه ارزشی را قصد دارید به آن ها معرفی کنید تا مسئله یا مشکلشان حل گردد.

۸- مشتریان (Customer Segment)

از نقاط مشترک دیگر مدل بوم ناب با بوم مدل کسب و کار، بخش مشتریان است. اما در مدل بوم ناب شما به صورت عملیاتی تر بدان توجه می کنید. اگر محصولتان را امروز به بازار ارائه می گردد،

• اولین افرادی که از محصول شما استفاده خواهند کرد، چه کسانی هستند؟
• چه ویژگی هایی دارند؟
• سن، جنس، میزان تحصیلات، محل زندگی و… آن ها را یادداشت کنید.

علاوه براین در مورد حسی که آن ها در برخورد آغازین با محصولتان داشتند، سوال کنید. یادداشت برداری از تمام نکاتی که گفته شد به شما کمک می کند تا در تشخیص نیاز واقعی مشتریان بهتر رفتار کرده و اطلاعات دقیق تری هم داشته باشید.

۹- جریان‌های درآمدی

مهم ترین بخش اجرایی یک استاراتاپ بخش درآمدزایی آن است.

• روش هایی که در ازای حل مشکل مشتری شما به درآمد می رسید، چیست؟
• حجم این درآمد چقدر است؟

با مقایسه ی میزان درآمد خود با بخش ساختار هزینه ها می توانید درباره ی سودآوری و یا زیان بار بودن استارتاپتان با اعضای تیم خود بحث و گفتگو کنید.

سخن آخر
یکی از کارهای مهم و اساسی که از همان روزهای آغازین طراحی استاراتاپ باید بدان توجه ی ویژه کرد، طراحی یک بوم ناب است. زیرا با کمک بوم ناب شما می توانید بهتر چالش ها، مشکلات و راه حل ها را تشخیص داده و برنامه ریزی کامل و جامع کنید. بنابراین بوم ناب خود را تکمیل کرده و در تمام مراحل آن را همراه خود داشته باشید و تغییرات مثبت را درون آن تا رسیدن به موفقیت اعمال کنید.